Paardrijdavontuur in Zweden

Iedereen heeft wel de film ”The Horsewhisperer” gezien met Robert Redford. Een groot deel van deze film was gebaseerd op de horsemenship methode; op zijn Nederlands het op natuurlijke wijze omgaan met paarden. Lichaamstaal is de basis! De ruiter leert de signalen van het paard en geeft zelf de juiste taken aan het paard om met hem of haar samen te werken, dat alles zonder gebruik van zweep of sporen. In Högfall, bij Nyskoga in noord Värmland, Zweden, vind je een paardenfluisteraar!

Peter Vester en Hans Nilsson ontmoetten elkaar 3 jaar geleden, toen Peter in Ransbysäter, Noord Värmland, aankwam van een paardrijdtocht vanuit Denemarken. Nu werken zij met de horsemenship methode en organiseren ze paardrijdtochten voor hen die meer willen dan alleen een rondje in de paardenbak van de manege. NORDIC ging mee op een tocht over wegen en paden door de bossen in het dal van de rivier de Klar (op zijn Zweeds ”Klarälvdalen”), nabij de plaats Sysslebäck.

Monty Roberts

Van zijn hand zijn de boeken ”From my hands to yours”, “Horse sense for people”, “The man who listens to horses” en “Shy Boy, the horse that came from the wild”.

De traditionele manier van paardrijden gaat met behulp van tuig, zweep en sporen. Volgens Monty Roberts wordt het paard gedegenereerd en onvoorspelbaar voor de ruiter. Monty Roberts heeft al vroeg geleerd hoe paarden zich in een kudde gedragen. Met paarden werkend gedraagt hij zich als leidermerrie, hij jaagt jonge paarden eerst weg van de kudde totdat ze onderdanig gedrag vertonen omweer terug te mogen komen bij de kudde.Op deze manier krijgt hij het voor elkaar dat elk paard naar hem luistert.

Op trektocht met een Zweedse paardenfluisteraar

De zweep, sporen en harde woorden zijn de bekendste instrumenten voor het omgaan met paarden. De paarden van de Deen Peter Vester en de Zweed Nils Nilsson doen precies wat zij willen, maar zonder gebruik van deze instrumenten. De paarden worden niet gedwongen door hun berijder maar doen de dingen die ze zelf willen. Je merkt duidelijk dat het paard ontspannen, aardig en harmonisch is en een goed team met de ruiter vormt.

Het is echt geen onzin! Peter en Nils fluisteren niet echt met de paarden en kunnen ook geen paardengedachten lezen. Maar zij lezen wel de lichaamstaal van het paard! “Het is zoals met kinderen. Die reageren op wat jij doet. Doe wat je zegt of zeg wat je doet, dat is directe communicatie”, zegt Peter.

Hoe men zich moet gedragen in een eerste ontmoeting met een paard, is heel individueel. Sommigen hebben wat ruimte nodig, anderen willen graag dichtbij je zijn. Precies zoals bij mensen hebben paarden verschillende behoefte aan intimiteit, Er zijn paarden die zich graag willen bewijzen als alpha-dier, dus als leider, terwijl andere paarden meteen een goede verhouding met hun ruiter hebben en als het ware zelf de juiste weg zoeken.

De twee goeroes van de horsemenship methode zijn Monty Roberts en Mark Rashid. Peter heeft in het verleden deelgenomen aan de cursussen van Monty Roberts. Het is geen nieuwe methode, maar het eveneens niet nodig om geheel terug te gaan naar de basisprincipes van het paardrijden. De conventionele manier van het paardrijden is gebaseerd op de militaristische methode. Deze werd vooral een dergelijk honderd jaar geleden toegepast. Nog steeds zijn er veel sporen van deze militaristische methode te vinden.

“Alleen al het opstijgen aan de linkerkant komt vanuit de militaristische methode. Dat zou er ordelijk uitzien en sindsdien vond men dat op- en afstijgen altijd links moest gebeuren”, aldus Nils.

Het leren letten op de lichaamstaal van paarden.

Wilde dieren, verlaten dorpen en stijve spieren zijn de ingrediënten voor een paardrijdtocht van zes personen met acht paarden door de donkere dennenbossen tussen de zomerboerderij Ransbysäter en de spannende waterval van Digerfallet.

Voordat we met de tocht beginnen maakt Peter Elina in orde, het paard waarop ik moet rijden. Ze heeft alleen maar een halster en halstertouw om.Hoe stuur je zo’n paard, zonder bit of iets dergelijks? Dan zie ik, dat, met Peter op haar rug, het voldoende is om in de richting te kijken waar je heen wilt, om het paard die kant op te kijken, links, rechts, vooruit, achteruit en stop!

Het is zelfs voor Peter de eerste keer dat hij op Elina rijdt!

De basis heet “western riding”. “Het veranderen van richting kun je vergelijken met het openen van een deur. De rechtervoet en rechterarm wijzen naar buiten, terwijl linkerarmen linkerbeen de deur sluiten door licht te drukken tegen de flank van het paard”, zegt Peter en tegelijkertijd laat hij zien hoe dat gaat.

Als het mijn beurt is het paard te bestijgen is het opeens niet zo eenvoudig meer.Voor mij, zonder enige paardrijdervaring, is het niet eenvoudig Elina de juiste kant op te laten gaan!

Natuurlijk omgaan met paarden

Het op natuurlijke wijze omgaan met paarden, is dat iets wat je kunt leren, vraag ik mij af, terwijl ik het gevoel heb dat Elina mij graag van zich af wilt schudden. “Ik ben er van overtuigd dat alle mensen dat kunnen leren, als ze maar een beetje sociaal gevoel hebben en gevoel voor het op de juiste wijze omgaan met mensen”, zegt Nils.

Op weg

Birgitta en Ingela zijn helemaal uit Ulricehamn, 80 km oostelijk van de veerhavenstad Gotenburg, gereden om Värmland eens te bekijken vanuit het paardrijdzadel. Geen van beiden heeft veel paardrijd ervaring en dat zullen ze later nog merken!

Als iedereen uiteindelijk in het zadel zit, gaan we op weg via een grindpad. Behalve de paarden waarop we zelf rijden, hebben we ook twee pakpaarden bij ons. “ Voor de pak paarden voorzien van hun starre bepakking, wordt het te lastig om te galopperen! Het langzaamste paard bepaalt het tempo” zeggen Peter en Nils, die de pakpaarden leiden. Dat betekent wandelpas, de gehele tocht!

Elina is een kruising tussen een Fjord en een Arabier.Verder is zij geheel nieuw in de kudde, dus niemand kent haar. Birgittas grote Noord-Zweedse paard (Nordsvensk häst- een oud en oerzweeds paardenras) …. Schopt met korte trappen naar achteren om aan te geven dat Elina te dichtbij komt.Deze behandeling vindt Elina niet echt prettig!Zij schopt terug met forse sprongen en ik blijf maar amper in het zadel zitten.

“Merries concurreren met elkaar, je ziet echter hoe goed het gaat als ze dicht bij een ruin komen” zegt Nils. Dat is in ieder geval iets dat ik mij nu goed kan voorstellen

Na een poosje wennen wij ons aan elkaar, Elina en ik. Zij luistert beter of misschien ben ik het wel die dat doet. De paarden zoeken hun plaats in de rij en je ziet duidelijk hoe de rangorde tussen hen is.” Dit hebben ze al in de wei bepaald en waarom zullen we ons inspannen omdat te veranderen?” zegt Peter.

De tocht gaat onder andere over grind -, zand en asfaltwegen – maar voor het grootste deel op en neer door het terrein over smalle bospaden met veel keien en stenen. Plotseling genieten we van het fantastische uitzicht over de donkere bossen (“Finnskogarna”, letterlijk ‘de Finse bossen’, genoemd naar het grote aantal immigranten uit Finland in de middeleeuwen) en het dal van de rivier de Klar (“Klarälvdalen”), dat zich voor ons opent. Zij die een camera bij zich hebben maken de mooiste plaatjes van de tocht terwijl de paarden ongedurig heen en weer lopen.

Op veel plaatsen is er allen maar bos, zover als het oog reikt. We zien een oude winningplaats voor ijzererts en een vervallen boerderij, rondom welke we veel elandensporen aantreffen. Een elandkoe en twee kalfjes maken we op uit de sporen.Maar geen wolvensporen! Maar Peter vertelt dat erin de streek twee roedels wolven zijn aan de andere kant van de rivier.

Tijdens de tocht stoppen we twee keer. Het gras voor de paarden op deze stopplaatsen moet goed zij, wat ook geldt voor ons eigen eten. De belegde broodjes die we aan het begin van de tocht hebben klaargemaakt, eten we in combinatie met versgezette koffie.

De paarden staan vast aan een boom en gedragen zich uitermate rustig. “Moet je eens voorstellen dat dit rijschoolpaarden zouden zijn, die hier zo staan, dat kan bijna niet”, zegt Peter. Hij wijst naar de twee pakpaarden die niet aangelijnd staan. “Die twee zouden er vandoor gaan en de anderen zouden bijzonder onrustig worden. Onze paarden hebben geleerd dat thuis op dit moment deze plek is. Waar wij zijn, daar is de kudde”, zegt hij.

We begonnen de tocht vanochtend rond half elf en nu,‘s avonds rond zessen, slaan we ons kamp op. De plek ligt nabij de waterval ‘Digerfallet’, een paar kilometer van Värmlands hoogste berg, de Granberget (ca. 700 meter hoog). Wij zadelen de paarden af, geven hen drinkwater en wassen het zweet van ze af, voordat we ons zelf afspoelen onder het frisse water waterval. Na drie uur in de brandende zon zijn we allen niet helemaal fris meer.

Op het avondmenu staan specialiteiten uit Värmland zoals elandvlees en vleespannenkoeken, die boven het kampvuur klaargemaakt worden. Daarna wacht een overnachting in een raditionele tent, die veel wegheeft vaneen Indiaanse wigwam. Als ik mijn ogen dicht heb zit ik weer in het zadel, daarna val ik ineen diepe slaap!

Hardrocker en stadsmens ontmoetten elkaar in de Zweedse wildernis

Peter Vester en Nils Nilsson zijn pas recent begonnen met hun paardrijdactiviteiten.Zij leerden elkaar ruim drie jaar geleden kennen. In Sysslebäck, Noord Värmland,kwamen ze elkaar tegen, Peter, de hardrocker uit Denemarken en Nils, de vroegere Gotenburger. In Värmland constateerden ze dat ze een gemeenschappelijke interesse hadden; paardrijden.

Met lang blond haar, cowboyhoed en een Deens (brytning??) was Peter een exoot in de bossen van Noord Värmland, toen hij daar al paardrijdend aankwam in 2001.

De tocht begon in Denemarken en Peter’s bedoeling was om in noord Zweden te eindigen, maar toen hij in de donkere bossen van Värmland aankwam veranderde hij van gedachten. Het mystieke landschap fascineerde hem en was eigenlijk waar naar hij op zoek was. “Datje er lange afstanden kunt paardrijden, zonder mensen of huizen tegen te komen,is een bijzondere ervaring”, vertelt Peter.

Hij begon als vierjarige op een paardrijdschool en sindsdien heeft hij zijn grote interesse in paarden behouden, ondanks uitstapjes in de muziekwereld op verschillende plekken in op de wereld. Hij speelde zelfs in dezelfde band als de vroegere zanger van de hardrockgroep Iron Maiden, waarmee hij non-stop op tournee was. “Je wordt moe van alle bars. Uiteindelijk ken je er iedereen, hij dar die altijd slaapt, hij daar die altijd sentimenteel en huilt voordat de avond om is en zij daar die altijd blij en vriendelijk is en nooit naar huis wil! In alle landen spreken ze in de bar dezelfde taal, ondanks het taalverschil”, aldus Peter. Ook daar zie je veel lichaamstaal!

Collega Nils Nilsson was al eens in contact geweest met paarden toen hij jong was en in Gotenburg woonde, zo’n 20 jaargeleden. Serieus paardrijden doet hij pas sinds vijfjaar, nadat hij zijn Noord-zweedse paard Ängla kocht. Een jaar later trof hij Peter, die een huis in de omgeving had gekocht. Hun wederzijdse interesse in paardrijdactiviteiten groeide en resulteerden in de huidige tochten en cursussen met pakpaarden.

Meestal gaan ze op stap met maximaal 8 personen. Hoe minder mensen er mee gaan, hoe groter de kans is om wilde dieren te zien.De duur van de tochten varieert van een hele dag tot een gehele week met overnachting in de wildernis. “Paarden en een rijschool met manege horen eigenlijk niet bij elkaar”, vinden beiden. “Paarden en de natuur horen bij elkaar. En in de natuur laad je je eigen batterijen weer op”, aldus Peter.

Informatie (accommodatie en/of paardrijden het hele jaar mogelijk):

Via Jo Berger; Nyskoga

Tel. 00 46 560 33108 of 00 46 70 6129704

Mail: info@joberger.nl of info@nyskoga.com